Uluslararası Af Örgütü’nün Security Lab ve The Citizen Lab tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre, Ermenistan’dan on üç hükümet yetkilisi, insan hakları aktivisti, gazeteci ve akademisyen, İsrailli NSO Group’un Pegasus casus yazılımını kullanan yabancı bir ülkenin casusluğuna maruz kaldı.
Haaretz’in aktardığına göre izlenenler arasında şu anda bir STK çalışanı olan Ermenistan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü ve Azerbaycan’a karşı savaş suçu işlendiği şüphelerini araştıran dönemin Ermenistan İnsan Hakları Savunucusu (Ombudsman) da var.
Araştırmacılar, bilgisayar korsanlığının arkasında Azerbaycan’ın olduğundan şüpheleniyorlar. Olayın başlangıcı, Apple’ın saldırıya uğrayanlardan bazılarına yabancı bir ülkenin siber saldırısına maruz kaldıklarını bildiren ilk uyarıları gönderdiği Kasım 2021’e kadar uzanıyor.
Telefonların adli incelemesi Toronto Üniversitesindeki The Citizen Lab, Access Now dijital sivil haklar örgütü, Amnesty Tech ve Ermenistan’daki sivil toplum örgütleri için acil siber müdahale merkezi olan CyberHUB-AM tarafından gerçekleştirildi.
Azerbaycan’ın daha önce de ülkesindeki gazetecilere ve sivil toplum aktivistlerine karşı Pegasus casus yazılımları kullandığından şüphelenilmişti. 2021 yılının Temmuz ayında Forbidden Stories ve Af Örgütü tarafından yürütülen Pegasus projesi kapsamında ve Haaretz-TheMarker ile işbirliği içinde bu yazılımlar ifşa edilmişti.
Araştırmacılar casus yazılım kampanyasının, 2020’deki İkinci Dağlık Karabağ Savaşı ile başladığını söylüyorlar. Access Now’ın teknik hukuk danışmanı Natalia Krapiva Haaretz’e verdiği demeçte, ilk saldırı dalgasını Mayıs-Temmuz 2021’de, Ermenistan’ın Dağlık Karabağ savaşındaki yenilgisi nedeniyle ciddi bir anayasal ve siyasi kriz içinde olduğu dönemde tespit ettiklerini belirtiyor.
Dışişleri Bakan Vekili Ara Ayvazyan, kendi hükümetinin politikalarını sert bir dille eleştirdikten sonra Mayıs ayı sonunda istifa etti. Aynı gün, Ermenistan Dışişleri Bakanlığının o dönemki sözcüsü Anna Naghdalyan’ın telefonuna virüs bulaştı ve bu konuda yalnız değildi.
Bir hafta sonra Dışişleri Bakanının tüm yardımcıları istifa ettiklerini açıkladılar. Citizen Labs raporuna göre bundan yirmi dört saat önce Naghdalyan’ın telefonuna ikinci kez virüs bulaşmıştı. Haaretz’e konuşan Naghdalyan, “Hem mesleki hem de kişisel pek çok önemli bilgiye sahiptim. Ne kadar bilgi elde ettiklerini bilmiyorum ama bu vaka hiçbirimizin güvende olmadığını kanıtlıyor. Bu tür cihazlar hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi ve bu tür keşifler derin bir güvensizlik hissine neden oluyor,” dedi.
Telefonlarına Pegasus casus yazılımının bulaştığı tespit edilen kişiler arasında uluslararası ilişkiler ve Azerbaycan konularında uzmanlaşmış iki Ermeni akademisyen ve kimliği açıklanmayan bir Birleşmiş Milletler çalışanı da bulunuyor.
