Tahran’ın ‘insani yardım’ amacıyla 6 milyar dolara erişim sağlaması ve ABD’nin hapisteki bazı İranlıları serbest bırakması karşılığında beş Amerikalı tutuklunun İran’dan ayrılmasına izin verilecek.
New York Times’ın (NYT) anlaşma hakkında bilgi sahibi kişilerden aktardığına göre ABD ve İran, hapisteki birkaç İranlı karşılığında hapisteki beş Amerikalının serbest bırakılması ve İran’ın petrol gelirlerinden yaklaşık 6 milyar dolara nihai erişim sağlanması konusunda anlaşmaya vardı.
Dışişleri Bakanlığı ve Ulusal Güvenlik Konseyi yetkililerine göre, iki yıldan fazla süren sessiz müzakerelerin ardından varılan anlaşmanın ilk adımı olarak İran, beş İran asıllı Amerikan çifte vatandaşını ev hapsine çıkardı.
Dışişleri Bakanı Antony J. Blinken Perşembe günü yaptığı açıklamada, “Bu, onların ABD’ye dönmelerine yol açacağını umduğum ve beklediğim bir sürecin sadece başlangıcı. Onları gerçekten evlerine getirmek için yapılması gereken daha çok iş var. Benim inancım bunun onların kâbuslarının sonunun başlangıcı olduğudur,” dedi.
Tutukluların, casusluk suçlamalarıyla hapiste tutulan Siamak Namazi, Emad Sharghi ve Morad Tahbaz’ın yanı sıra aileleri tarafından isimleri saklı tutulan iki kişi daha olduğu belirtiliyor. Tahliye işlemleriyle ilgili bilgi sahibi iki kişiye göre, ismi açıklanmayan Amerikalılardan biri bilim adamı, diğeri ise işadamı.
Namazi’nin avukatı Jared Genser, adı geçen üç mahkumun ve bir kişinin Perşembe günü Evin Cezaevi’nden başkent Tahran’daki bir otele nakledildiklerini ve burada uçağa binmelerine izin verilene kadar birkaç hafta tutulacaklarını söyledi. Nihai anlaşmayı tartışmak üzere isimlerinin gizli kalması koşuluyla konuşan ve düzenlemeler hakkında bilgi sahibi olan birkaç kişiye göre, Amerikalı bir kadın olan diğer bir mahkum daha önce ev hapsinde serbest bırakılmıştı.
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ve nükleer başmüzakerecisi Ali Bagheri Kani, ABD ile İran’ın esir değişimi ve İran’ın milyarlarca dolarlık varlığının serbest bırakılması konusunda anlaşmaya vardığını söyledi. İran’ın ABD’den anlaşmaya uyacağına dair ‘gerekli taahhütleri’ aldığını söyledi. İran devlet haber ajansı IRNA, İran tarafından serbest bırakılan beş Amerikalıya karşılık beş İranlının Amerikan hapishanelerinden salıverileceğini bildirdi.
Anlaşma hakkında bilgi sahibi olan kişilere göre ABD ayrıca İran’ın Güney Kore’deki mevcut varlıklarının yaklaşık 6 milyar dolarını Katar Merkez Bankasındaki bir hesaba aktaracak. Söz konusu hesap Katar hükümeti tarafından kontrol edilecek ve İran’ın bu paraya sadece ilaç ve gıda gibi insani alımlar için satıcılara ödeme yapmak üzere erişebilmesini sağlayacak şekilde düzenlenecek.
ABD ile İran arasında Umman, Katar ve İsviçre’nin arabuluculuğunda yürütülen müzakereler hakkında bilgi sahibi olan kişiler, nihai anlaşmanın geçtiğimiz aylarda şekillendiğini ve tüm tarafların haftalardır lojistik üzerinde çalıştığını söyledi.
New York Times’taki bir değerlendirmeye göre anlaşma, İran ve ABD’nin, İran’ın nükleer programını sınırlandırdığı ve Irak ve Suriye’deki milislerin faaliyetlerini azalttığı ‘gayrı resmi bir anlaşmaya’ uyuyor gibi göründüğü bir sırada geldi.
